I. Sơ đồ tư duy (Mind mapping) là gì
Sơ đồ tư duy (hay sơ đồ Mind mapping) là một biểu đồ kết nối hoặc hình ảnh trực quan sinh động dùng để biểu diễn các khái niệm, định nghĩa, nhiệm vụ… được liên kết với nhau một cách khoa học.
Người sử dụng Sơ đồ tư duy có thể nắm bắt thông tin một cách tổng quát và toàn diện, sơ đồ tư duy giúp tổ chức thông tin, kích thích tư duy sáng tạo, ghi nhớ thông tin một cách dễ dàng và lâu dài.
Cấu trúc của sơ đồ tư duy bao gồm tâm điểm (ý tưởng chính), các nhánh (ý tưởng hoặc thông tin liên quan) và các liên kết giữa chúng. Bạn có thể thêm những ghi chú và đánh dấu màu sắc khác nhau để ghi nhớ những điều quan trọng và giúp sơ đồ tư duy dễ ghi nhớ hơn.
II. Lợi ích của sơ đồ tư duy
Mục đích sử dụng Sơ đồ tư duy giúp người sử dụng hiểu rõ mối quan hệ giữa các yếu tố liên kết trong sơ đồ, từ đó hỗ trợ trong việc học tập, sáng tạo, quản lý công việc, ra quyết định, giải quyết vấn đề… bằng cách truyền đạt một cách trực quan và dễ hiểu. Những lợi ích của việc lập sơ đồ tư duy:
- Giúp ghi nhớ tốt: Sơ đồ tư duy giúp bạn tổ chức thông tin một cách trực quan, tạo kết nối giữa các ý tưởng và giúp bạn ghi nhớ thông tin hiệu quả hơn. Nên nhớ rằng việc não bộ của bạn ghi nhớ bằng hình ảnh sẽ tốt và hiệu quả hơn nhiều so với việc não phải cố ghi nhớ những từ ngữ khô khan.
- Dễ học những điều mới: Lập sơ đồ tư duy khuyến khích bạn tạo ra kết nối giữa kiến thức mới và kiến thức hiện có. Việc học khái niệm mới dựa trên việc liên kết từ những khái niệm cũ đã hiểu sẽ giúp bạn mau chóng và dễ dàng hiểu được những khái niệm mới trừu tượng. Để mô tả loài công cho một người hoàn toàn chưa biết gì về loài động vật này, bạn có thể liên kết hình ảnh con gà và cái quạt đang xoè ra.
- Giúp việc học thú vị: Bởi vì Sơ đồ tư duy do chính bạn vẽ ra, điều này làm cho việc học tập của bạn trở nên thú vị hơn. Với cùng một chủ đề, sơ đồ tư duy của từng người là hoàn toàn khác nhau, tuỳ thuộc vào kiến thức cũng như khả năng trình bày của mỗi người. Với những người có kiến thức phong phú và cách diễn đạt tốt, sơ đồ tư duy của người đó sẽ nhiều chi tiết và liên kết chặt chẽ hơn.
- Đơn giản hoá: Bằng cách chia nhỏ ý tưởng phức tạp thành những phần nhỏ dễ hiểu hơn nhưng liên kết chặt chẽ với nhau, ý tưởng phức tạp ban đầu đã được bạn đơn giản hoá và dễ dàng tiếp thu từng phần. Để mô tả hương vị phứt tạp của món cà ri, bạn có thể chia nhỏ hương vị này thành các hương vị đơn giản hơn như: vị béo của nước cốt dừa, vị cay của ớt…
- Khả năng trình bày: Bạn phải tự sắp xếp liên kết các yếu tố và thông tin trong Sơ đồ tư duy một cách logic và trực quan trên sơ đồ tư duy. Đây là hình thức trình bày và liên kết thông tin của riêng bạn tạo ra, dần dần sẽ giúp bạn cải thiện khả năng trình bày hoặc khả năng diễn đạt một vấn đề.
- Thúc đẩy sáng tạo: Sơ đồ tư duy vừa khuyến khích bạn tìm ra để phát triển những ý tưởng mới vừa hỗ trợ bạn phác họa ra những ý tưởng đó một cách dễ dàng hơn.
- Tổ chức và quản lý: Sơ đồ tư duy giúp bạn xác định các bước cần thực hiện trong dự án hoặc công việc. Các bước này cần thực hiện tuần tự hay có thể thực hiện song song, kết quả mong muốn đạt được ở từng bước là gì, thời gian thực hiện trong bao lâu… từ đó Sơ đồ tư duy giúp ta tạo ra kế hoạch chi tiết và hợp lý.
- Hỗ trợ quyết định: Sơ đồ tư duy giúp bạn so sánh các lựa chọn, đánh giá ưu và nhược điểm, từ đó có thể đưa ra quyết định thông minh.
III. Cách lập sơ đồ tư duy
Sơ đồ tư duy là một công cụ hữu ích để tổ chức ý tưởng và thông tin. Dưới đây là một số bước cơ bản để vẽ sơ đồ tư duy:
- Xác định chủ đề chính và từ khóa: Bắt đầu bằng việc xác định chủ đề hoặc vấn đề bạn muốn tạo sơ đồ tư duy.
- Đặt chủ đề vào vị trí trung tâm: Đặt từ khóa hoặc hình ảnh liên quan đến chủ đề ở vị trí trung tâm của sơ đồ tư duy. Từ vị trí này có thể phát triển rộng ra không gian trống ở xung quanh.
- Phát triển các nhánh cấp 2, 3, 4: Từ vị trí trung tâm là chủ đề, vẽ đường liên kết với các nhánh cấp 2 (ý tưởng phụ), cấp 3 (chi tiết hơn) và cấp 4 (thông tin cụ thể). Mỗi nhánh sẽ có nhiệm vụ bổ sung cho nhánh lớn hơn và sẽ là chủ thể của nhánh nhỏ hơn. Chúng được liên kết theo kiểu sắp xếp thư mục mẹ – thư mục con… trong hệ điều hành window
- Sáng tạo bằng cách thêm hình minh họa và ghi chú: Sử dụng hình ảnh, màu sắc và chữ viết để làm cho sơ đồ tư duy trực quan và dễ hiểu hơn.
IV. Các phần mềm hỗ trợ lập sơ đồ tư duy đơn giản dễ sử dụng
Các phần mềm Microsoft Word hoặc Power Point khá quen thuộc với chúng ta, chúng cũng có thể giúp tạo ra sơ đồ tư duy một cách dễ dàng. Hãy thử tạo sơ đồ tư duy trong Microsoft Word theo các bước sau, Power Point cũng có thể làm tương tự nhé!
- Tạo một tài liệu trống: Trước khi tạo bản đồ tư duy, bạn phải bắt đầu bằng cách nhấp vào Tài liệu trống mới.
- Chọn hình dạng mong muốn: Bạn có thể chọn từ các hình có sẵn bằng cách nhấp vào Hình dạng để mở menu. Nếu bạn thích hình tròn, hình vuông hoặc hình chữ nhật, hãy trình bày chúng với chủ đề chính và chủ đề phụ và gắn nhãn chúng bằng hộp văn bản.
- Bắt đầu lập bản đồ tư duy của bạn: Bây giờ bạn có thể bắt đầu tạo sơ đồ tư duy cho mẫu từ bằng cách đặt chủ đề chính của bạn ở trung tâm và kết nối chúng bằng các đường liên kết.
- Thêm văn bản hoặc hình ảnh vào sơ đồ tư duy: Bạn cần đưa văn bản vào sơ đồ tư duy. Bắt đầu nhập văn bản bằng Text box hoặc thiết kế SmartArt. Ngoài ra, để thêm văn bản vào Hình khối, hãy bấm đúp vào biểu mẫu là có thể bắt đầu nhập.
- Thêm sự sáng tạo: Sau khi hoàn thành những thành phần chính của sơ đồ tư duy, bạn có thể thêm tính sáng tạo bằng cách thêm màu sắc hoặc hình ảnh vào bản đồ tư duy của mình để thêm trực quan và sinh động.
